Geen vier gewesten…
…maar Vlaamse verankering en Frans-Brusselse autonomie
In enkele belangwekkende eindejaarsinterviews heeft Bart De Wever een politieke stand van zaken opgemaakt. De N-VA-partijleider mikt op 2024 om zijn ‘historische opdracht’ waar te maken: de omslag naar een confederaal België. Volgens hem is Paul Magnette er klaar voor om komaf te maken met de hybride opdeling en versnippering van bevoegdheden en moeten de deelstaten ook voor hem uiteindelijk de lakens uitdelen inzake gezondheidszorg, arbeidsmarkt enzoverder.
Twee vraagstukken blijven echter nog hangende: de ene betreft de omvang van de financiële solidariteit waar Vlaanderen zich na een verdere opdeling toe zou verplichten, de andere betreft de positie van Brussel, waar de Franstaligen maar wat graag de hand op willen leggen. Van zijn kant sprak Magnette, ook al in een eindejaars-mediaoffensief, De Wever niet echt tegen. Bij een reorganisatie van de Belgische instellingen moeten er voor hem vier volwaardige gewesten komen waarbij de gemeenschappen zich uit Brussel moeten terugtrekken.
Band Wallonië en Brussel
Gulle steun uit Vlaanderen
Dat wil echter niet zeggen dat Vlaanderen dezelfde weg op moet gaan en zijn vrij goed tot zeer goed werkende instellingen op het vlak van onderwijs, welzijn, gezondheid en cultuur in Brussel zomaar zou moeten opgeven en in handen leggen van de Brusselse bestuurders. Van in den beginne zijn alle Vlaamse voorzieningen in de hoofdstad tot stand gekomen met gulle steun uit Vlaanderen, in weerwil van alle mogelijke sabotagestrategieën van de Brusselse besturen en in samenspraak met de Brusselse Vlamingen. Zonder die financiële en politieke steun zouden deze laatsten trouwens al lang van het toneel zijn verdwenen. Er zijn geen redenen te bedenken waarom dit model van Vlaamse verankering in Brussel zou moeten worden gewijzigd.
Brussel Vlaamse hoofdstad
Niet voor niets is Brussel wel de Vlaamse (bij unanimiteit in het Vlaams Parlement) maar niet de Waalse hoofdstad geworden. Deze asymmetrische verhouding ligt in de lijn van de geschiedenis en van de onderscheiden belangen van beide volkeren en kan standhouden zolang de Belgische Staat als dusdanig bestaat en zelfs daarbuiten en daarna. Een aantal verstandige Franstalige bestuurders beseft ook dat de band met Vlaanderen voor Brussel zelf ook van kapitaal belang is.
Prof. Em. Jan Degadt
Gast auteur Brusselse Post
Merkwaardige Brusselse cijfers
Drie plus drie is vier
Bij het opbouwen van een (con-) federale staat hadden Vlamingen altijd al een voorkeur voor een constructie met twee (Nederlandstaligen en Franstaligen). Franstaligen doen het liever met drie partners (Vlaanderen, Wallonië en Brussel). De oplossing is ondertussen welbekend. Wij doen het met zes deelstaten: drie gemeenschappen plus drie gewesten. Het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering vertegenwoordigen zowel het Gewest als de Gemeenschap maar de andere entiteiten hebben elk hun eigen parlement en regering.
Is dat teveel? Neem het beleidsdomein volksgezondheid. De verantwoordelijkheden zijn opgedeeld en verspreid over ongeveer alle entiteiten. Het gevolg was een wonderbaarlijke vermenigvuldiging van ministers van Volksgezondheid. In de recente pandemie waren zelfs geleerde mediavirologen de tel kwijt (of deden alsof) wie voor wat bevoegd is.
Tijd voor een rondje staatshervorming? Tja, waarom niet? Onder de Zweedse coalitie van Charles Michel was er een afspraak om vooral niet te sleutelen aan een staatshervorming. Vandaag is er federaal een Vivaldi-coalitie onder leiding van Alexander De Croo. Antonio Vivaldi was een Italiaanse priester-toondichter die heerlijke muziek heeft nagelaten. De naam van zijn bekendste stuk is heel toepasselijk voor onze politiek: ‘De Vier Seizoenen’.
Het huidige regeerakkoord voorziet om eens na te denken over een mogelijke staatshervorming. Paul Magnette, voorzitter van de grootste meerderheidspartij, heeft hiervoor geen vijf jaar nodig. Hij ziet het niet zitten met de proliferatie van parlementen en regeringen. Half december stelde hij een drastische vereenvoudiging voor. Voortaan doen wij het met vier entiteiten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Duitstalig Oost-België. Geen federalisme dus met twee of met drie of met vijf of met zes maar met vier.
‘Eens met Paul Magnette. Brussel is een kosmopolitische stad die je niet meer bestuurt vanuit andere gemeenschappen. Een eigen deelstaat en een lokaal niveau. Het zou efficiënter zijn’
Alle partijen worden verplicht stellingname over Vlaanderen-Brussel te verhelderen.
Wat met voorstel Magnette?
Zijn voorstel is een voorstel, niet meer of niet minder. Vooral interessant waren de reacties. Aan Vlaamse kant was er meteen instemming van Egbert Lachaert. Journalist en analist Wouter Verschelden citeert een enthousiaste tweet van de Open VLD-voorzitter: ‘Eens met Paul Magnette. Brussel is een kosmopolitische stad die je niet meer bestuurt vanuit andere gemeenschappen. Een eigen deelstaat en een lokaal niveau. Het zou efficiënter zijn’. Het komt er dus op neer dat de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap hun bevoegdheden voor onderwijs, cultuur, welzijn en bijstand aan personen overdragen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Brussels minister Elke Van den Brandt van Groen denkt in dezelfde richting. Tegenwind kwam er, merkwaardig, van Ahmed Laaouej, de Brusselse PS-topman (en fractievoorzitter van de PS in het federale parlement). Zoals verwacht reageerden de N-VA en het Vlaams Belang negatief. Ook de CD&V was afwijzend. De houding van N-VA en CD&V is logisch. De Vlaamse ministers voor Brussel (Benjamin Dalle), Onderwijs (Ben Weyts), Cultuur (Jan Jambon) en Welzijn (Wouter Beke) zouden hun bevoegdheden voor Brussel moeten overdragen aan het Brussels Gewest, waar hun partijen nota bene in de oppositie zitten.
Bij de liberalen zijn er echter ook mensen die het telraam bovenhalen. Bijvoorbeeld Brussels minister Sven Gatz. Hij temperde het enthousiasme van zijn voorzitter met een belangrijk argument: centen. Het overdragen van de Vlaamse gemeenschapsbevoegdheden naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan alleen met het nodige budget. Hij kan het weten. In de vorige legislatuur was hij de Vlaamse Brusselminister, in de huidige legislatuur is hij de Brusselse budgetminister.
Over hoeveel geld gaat het eigenlijk? Hoeveel investeert de Vlaamse Gemeenschap in Brussel? De Gemengde Ambtelijke Commissie Brussel (GACB), een permanente samenwerkingscommissie van ambtenaren van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en van de administratie van de Vlaamse Gemeenschap, monitort zorgvuldig die Vlaamse geldstroom. Wij citeren uit de webstek van Tracé Brussel, een Nederlandstalige Brusselse organisatie. De GACB ‘publiceerde haar rapport voor 2018, waaruit blijkt dat de Vlaamse investeringen in Brussel steeds hoger liggen. In 2012 investeerde de Vlaamse gemeenschap nog 768.686.188 euro, in 2017 ging het al over 933.308.004 euro. Met dat bedrag wordt de Brusselnorm gehaald: 5,19% van de totale uitgaven voor gemeenschapsaangelegenheden van de Vlaamse Gemeenschap gaat naar het hoofdstedelijk gewest.’
Jawel, het gaat dus over bijna een miljard euro voor Brussel. De woordvoerder van Sven Gatz, de toenmalige Vlaamse Brusselminister, gaf bijkomende uitleg over de beleidsdomeinen. ‘Onderwijs zorgt traditioneel voor het grootste aandeel van de Vlaamse investeringen in Brussel. In 2017 ging van de Vlaamse onderwijsbegroting € 649.747.000 naar Brussel. Goed voor 5,99% van het totale Vlaams budget voor onderwijs, waardoor men de Brusselnorm van 5% ruim haalt. (…) Maar liefst 9,74% van het budget Cultuur, Jeugd en Sport gaat naar Brussel. Voor Media is dit nog beter, met name 10,67%.
Het beleidsdomein Welzijn, Gezondheid en Gezin scoort het minst goed met 2,24%. (…) Dat ligt aan de historische achterstanden op dit terrein en aan het feit dat op dit beleidsdomein ook de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) actief is.’
'Boter bij de vis'
Ook in de huidige legislatuur wil Vlaanderen op deze weg verdergaan. De beleidsnota van huidig Vlaamse Brusselminister Dalle heeft niet voor niets als titel: ‘Een sterke band tussen Vlaanderen en Brussel’. Het weze duidelijk: het voorstel van Paul Magnette zal enkel haalbaar zijn als er ‘boter bij de vis’ is. Aan Vlaamse kant alleen al heeft Brussel ten minste een bijkomend miljard nodig.
Ook Franstaligen voelen nattigheid. PS-fractieleider Ahmed Laaouej verklaart in Bruzz: ‘De gewesten versterken is een ding, maar je moet ook rekening houden met de Brusselse realiteit. Ik ben er ook niet van overtuigd dat de Vlamingen er mee akkoord zullen gaan dat Franstalige Brusselaars het Nederlandstalig onderwijs in Brussel gaan beheren’. En dan is er nog veel twijfel of het samenvoegen van het Franstalig en Nederlandstalig onderwijs in Brussel zal leiden tot de nodige kwaliteitsverbetering.
Toch heeft Magnette een grote verdienste. Na jaren van ‘communautaire stilstand’ en vage standpunten doet hij ten minste een klaar en duidelijk voorstel. Het verplicht alle partijen, ook de Vlaamse partijen, tot een heldere stellingname over de verhouding Vlaanderen-Brussel. En dan moet de discussie over de hoofdstedelijke rol van Brussel nog beginnen. Vivaldi zal meer dan vier seizoenen nodig hebben.
Karel Adams
Hoofdredacteur
De Brusselse Post
Nobele onbekende
Steunpunt taalwetwijzer
Het was nog Bert Anciaux, in 2002 minister, die de aanzet gaf voor de oprichting van het Steunpunt Taalwetwijzer. De dienst evolueerde van taalklachtendienst over taalombudsdienst tot louter adviesdienst. Particulieren, openbare besturen en bedrijven kunnen er vragen stellen over de taalwetgeving. Erg gekend door het grote publiek lijkt dit Steunpunt niet. In 2003 waren er zowat 290 vragen, maar in 2004, 2005, 2008 en 2009 was de dienst onbemand (?) en werden er geen vragen behandeld. In het werkjaar 2017 was er een kleine promotiecampagne, zodat het aantal vragen steeg tot boven de 350 in het werkjaar 2018-2019.
De webstek van het Steunpunt werd onlangs vernieuwd. Vlaams minister van Brussel Benjamin Dalle (CD&V) koppelt een communicatiecampagne aan de lancering van de nieuwe webstek. ‘De campagne wil het Brusselse doelpubliek op een positieve manier laten kennismaken met het informatieaanbod van de Taalwetwijzer. Met deze campagne willen we ook meer aandacht voor de taalwetgeving in Brussel.’
De webstek lijkt zeer degelijk en wie de juiste wetteksten, decreten en omzendbrieven wilt vinden over taalzaken, komt er vast en zeker terecht. Juridisch ongeschoolde mensen hebben het wat moeilijker.
Brusselse Politie
Veronderstel dat een gewone Vlaming in Brussel een politieagent ontmoet en hem de weg vraagt, maar de politieagent spreekt geen Nederlands. Op de thuispagina van de webstek van het Steunpunt kan onze Vlaming nu kiezen uit 6 thema’s: Bestuurszaken, Bedrijfsleven, Onderwijs, Welzijn en Zorg, Gerechtszaken, Consumentenzaken of Notaris en Wonen. Valt Politie onder Gerechtszaken? Voor de taal van de processen-verbaal wel, maar in dit geval moet je uitleg zoeken onder ‘Bestuurszaken’. Als antwoord staat daar: ‘Je kan een politieagent die in één van de Brusselse lokale politiezones werkt, aanspreken in het Nederlands of in het Frans. De politieagent moet in de door jou gebruikte taal antwoorden, als die taal het Nederlands of het Frans is. – Lees meer over het taalgebruik in Gerechtszaken’. Of je nu de orders van die Franstalige agent moet opvolgen en hoe je eventueel klacht kunt indienen, staat er niet bij vermeld en dat mocht anders.
Wel kan je altijd een vraag stellen aan het Steunpunt Taalwetwijzer zelf. Bij elk thema zijn al een aantal ‘Veel gestelde vragen’ en antwoorden vermeld als voorbeeld. Jammer genoeg zijn er geen voorbeeldbrieven te vinden die je kan gebruiken bij het indienen van een klacht bij de VCT (enkel een verwijzing naar hun webstek) of een voor het grote publiek eenvoudige brochure. En een folder om te verspreiden in de Gemeenschapscentra?
Bee-èl-èm
op de wijs van Jerusalem Jerusalem (The Holy City)
Refrein
Oo bee-èl-èm… oo bee-èl-èm!
gaa zed alles vui maa!
‘k gon geire
manifesteire
zëlfs in volle corona…
‘k zat boeëte braaf op ën terras van ën Brussels cafei
‘k sloog just ë pinke in maan kas… mè ne mask valt da ni mei
in iene ki roept Jëf no maa… das mane kamerood
“allei doo mei marsjeit mè maa… roept mei mè volle stem
Close ei gezeid: ët kan gie kwood: ’t ès vui den bee èl èm”…
Refrein
‘k zèn iel lôt terug nor oeës gegôn ‘k was gielegan kapot
‘k kost nemi op maan biëne stôn… ik was pesees ën vod
mè këtses en mè vriedig snot… ik was niks nemi weid
ze stôke ne preem in maan strot… ik èm maa naaig verweid
meniër doktour ei ma gezeid: “g’ èt COVID g’ attrapeid”…
Refrein
Naa lig ekik in de kliniek vast ön ë gruut masjeen
ik dôn maan broek vol van de schrik… mô neemand mag da zeen…
in Brussel was gien plosj vui maa ‘k vloug in den ambulans
da was vui maa ën gruute sjans… ze brochte maa nô Oilsjt
en domei zen kik na zuu blaa: dô zèn de Jeanette ’t voilsjt…
Refrein
En wad ès na de moral van deis echt gebuid histoire
de Vlomse ket daan ès weial… van alles de sigaar
gruute miseire komt dô van… da wèt toch alleman
mè ’t luupe achter bee-èl-èm ès ’t allemo erbegost
nen twiede lock-down zet ons klem… ‘t eid ons al wa gekost…
Refrein
Consumentenzaken
De taalvoorschriften voor consumentenzaken hadden ook best wat voorbeelden of uitleg kunnen hebben: wat is de gewone consument met een zin als ‘Daarnaast moeten de ondernemingen ook handleidingen en garantiebewijzen opstellen in een taal die begrijpelijk is voor de gemiddelde consumenten rekening houdend met het taalgebied waar de goederen of diensten worden aangeboden. Onder de gemiddelde consument wordt de redelijk geïnformeerde, omzichtige en oplettende consument verstaan.’ Is Nederlands nu verplicht of niet? En wat kan ik doen als het Nederlands verplicht is, maar niet werd vermeld?
Zeker, de taalwetgeving is niet eenvoudig, en een Steunpunt als dit is absoluut nodig. De onbekendheid van die dienst is echter nog groot. Het Steunpunt verdient meer belangstelling.
Deel de Brusselse Post op al je sociale media kanalen
Meer Brusselse Post
De Brusselse Post | Januari 2023
De Belgische politiek is doorgaans al niet elegant omnaar te kijken, maar het kan altijd nog een tandje erger.
De Brusselse Post | December 2022
Tijdens de coronapandemie was er een aanzienlijk deel van de Brusselse bevolking dat zich niet wilde laten vaccineren.
