Bernard Daelemans
Voorzitter
Vlaams Komitee voor Brussel
Een lift als bijdrage tot de internationale hoofdstedelijke functie
Brussel is niet zelfbedruipend
Al sinds zijn oprichting in 1989 was duidelijk dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nooit zelfbedruipend kon zijn. Daarom werd van meet af aan al een structurele jaarlijkse financiële injectie van federaal geld voorzien. Anno 2022 gaat het al om een bedrag van € 442 miljoen .
In de loop der jaren is de federale geldstroom naar Brussel nog verder aangezwollen met nog andere bijdragen: € 181 miljoen als compensatie dat internationale ambtenaren geen belastingen betalen, een ‘mobiliteitsdotatie’ van € 161 miljoen en een vergoeding voor inkomensverlies dat pendelaars zouden veroorzaken (€ 44 miljoen).
Schuldgraad van Brussel
En dan is er nog het Belirisfonds, waarover zo dadelijk meer, dat zowat € 125 miljoen federale middelen naar Brussel versluist. Al deze cijfers zijn ontleend aan bijdragen van Mark Deweerdt (op Doorbraak), die becijferde dat “de ontvangsten van het Brussels Gewest al voor meer dan een vijfde niet uit eigen belastinginkomsten bestaan”.
In elk geval liet de Brusselse regering in de voorbije vijf jaar het begrotingstekort oplopen van € 156 miljoen in 2016 tot zomaar eventjes € 1,4 miljard in 2020. Daarmee is de schuldgraad van Brussel nu al opgelopen tot 280% van zijn ontvangsten.
De Brusselse minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) en diens voorganger en partijgenoot Guy Vanhengel meenden dat het geoorloofd was grote ‘investeringen’ buiten de begroting te houden en met leningen te financieren. We spreken dan bijvoorbeeld over de aanleg van metrolijn 3. Dit prestigeproject, waarvoor de graafwerken al aan de gang zijn, gaat een slordige € 3 miljard kosten.
Metrowerken met Belirisgelden
Nu heeft minister Gatz beslist deze metrowerken te willen bekostigen met Belirisgelden. Beliris is een samenwerkingsverband tussen de federale staat en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat projecten kan financieren die ten dienste staan van de nationale en internationale hoofdstedelijke functie van Brussel. In de voorbije jaren werden in dit kader projecten bekostigd waarvan de bijdrage tot de ‘internationale hoofdstedelijke functie’ uiterst twijfelachtig waren, zoals het vernieuwen van zwembaden, lokale voetbalstadions, sociale woningen en de Poelaertlift (die het justitiepaleis met de Marollen verbindt). Dit oneigenlijk gebruik van federaal geld was mogelijk omdat de federale ministers in de Belirisstructuur Brusselse grootheden waren als Laurette Onkelinx en Didier Reynders.
Extra 1,1 miljard euro nodig
Gatz liet bij verschillende (Franstalige!) universiteiten ook berekenen wat het voor het armlastige Brussels Gewest zou betekenen als ook de gemeenschapsbevoegdheden aan het gewest zouden toekomen. Om die bevoegdheden te bekostigen zou Brussel € 1,1 miljard extra-middelen nodig hebben. Bovenop het huidige financieringstekort van € 1,4 miljard zou dit nefast zijn voor de gewestfinanciën. Die zouden dan nog meer dan vandaag van buitenaf moeten worden ‘geholpen’. Mark Deweerdt (nog steeds op Doorbraak) rekent er dan ook op dat het idee van federalisme met vier deelstaten snel van tafel wordt geveegd.
Brussel is een historisch Brabantse en Nederlandse stad.
Brussel verfranste pas na 1830
Bij het brede publiek leeft nog steeds de veronderstelling dat het Frans al lang vóór de Franse Bezetting (1792-1815) te Brussel dominant was geworden. Dat is het zeker niet: in 1788 was niet minder dan 95% van de Brusselaars Nederlandstalig.
Brussel wordt beschouwd als het symbool bij uitstek van het door de francofone bourgeoisie gedomineerde België. Het toppunt is echter dat uitgerekend Brussel zelf … het eerste en het ergste slachtoffer is geworden van datzelfde België.
Dr. Paul De Ridder, voormalig archivaris bij het Algemeen Rijksarchief te Brussel, ergert zich terecht aan deze foute meningen. Vandaag vormt Brussel een meertalige enclave in het Nederlandse taalgebied, maar alle historische plaatsnamen in deze stad zijn in het Nederlands. Brussel komt van ’broeck’ en ‘saal’, wat zoveel betekent als ’nederzetting in het moeras’.
De stad omvat wijken en buurten met namen als Warmoesbroeck, Orsendael (dal van de paarden), Coudenberch enz. Tijdens de middeleeuwen droegen de vermogende Brusselse patriciërsfamilies namen als Uten Steenweghe, Rodenbeke, Tserclaes, Van Coudenberch….
Deze gegoede burgers bestuurden hun stad in het Nederlands. In de ambtelijke documenten ruimde het Latijn vanaf het einde van de 13de eeuw stilaan plaats voor het Dietsch.
Brussel bezat in 1244 een stadszegel met een Middelnederlands randschrift ’IGESIGLE DER PORTREN VAN BRUSLE’. Al in 1289 verleende hertog Jan I van Brabant aan de Brusselaars privileges in het Dietsch, Duutsch of Duytsch zoals men die taal toen noemde. Welnu: in die tijd gaf Guy de Dampierre, cuens (graaf) de Flandre, Franstalige oorkonden aan Gent, Brugge, Ieper en Kortrijk …
Brussel vormde tijdens de 14de en 15de eeuw het belangrijkste centrum van de Nederlandse letterkunde. Brussel was de geboortestad van hertog Jan I, van de mysticus Jan van Ruusbroec en van Andreas Vesalius, een arts van wereldformaat.
Macht bij de Bourgondiërs
Vanaf 1430 berustte de centrale macht in Brabant bij de Bourgondiërs. In hun overheidsapparaat en ook later bij de Spaanse (1482-1713) en de Oostenrijkse Habsburgers (1713-1792/94) gaven buitenlanders de toon aan. Hun centrale bestuursapparaten waren overwegend Franstalig. Ze zetelden in de buurt van de Koudenberg, maar in werkelijkheid vielen de beslissingen in Dijon, Rijsel, Madrid of Wenen. Toch bleek uit onderzoek dat Brussel toen beduidend Nederlandser was en bleef dan Vlaamse steden als Gent, Brugge en Ieper.
Al tijdens de middeleeuwen was het Frans sterk verspreid in het graafschap Vlaanderen, een leen van de Franse koning. In dit vorstendom (Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen) moest men dus zeker niet op de Bourgondiërs wachten om het Frans te gebruiken. De Vlaamse leliaards bedienden zich al veel vroeger van die taal.
Onderzoek in de stadsarchieven van Gent, Brugge en Ieper toont aan dat vóór 1500 zo maar eventjes 30 tot 60% van de akten in het Frans zijn gesteld …
Onderdeel van het Duitse rijk
In de Zennestad lag het percentage Franstalige oorkonden beneden 1%. Brussel behoorde immers niet tot Vlaanderen, maar tot Brabant. Welnu Brabant (het huidige Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de provincies Noord-Brabant, Antwerpen, Vlaams-Brabant en Waals Brabant) vormde een onderdeel van het Duitse Rijk.
In de duizenden Brusselse documenten uit de periode vóór 1500 werden er slechts drie (!) Franstalige oorkonden van de schepenen van Brussel gevonden. Op de koop toe waren die drie akten niet eens bestemd voor de Brusselaars, maar integendeel voor de hertogen van Bourgondië of hun administratie.
Publicatieboecken
Op het stadsarchief van Brussel berust een indrukwekkende reeks van ‘publicatieboecken’. De stad bundelde in deze banden de tekst van de 4.036 verordeningen die tussen 1635 en december 1793 officieel afgekondigd werden (‘gepubliceerd’) op de pui van het stadhuis.
Die teksten werden overigens niet alleen door de stad Brussel opgesteld, maar door de centrale overheid, dit wil zeggen: de Spaanse en de Oostenrijkse Habsburgers.
Van deze 4.036 stukken zijn er 3.847 in het Nederlands gesteld. Slechts 181 zijn in het Frans gesteld. Daarnaast zijn er zeven tweetalige akten waarbij de Nederlandse en de Franse versie naast elkaar staan in twee kolommen. Eén tekst tenslotte werd in het Spaans uitgevaardigd.
Brussel vormde tijdens de 14de en 15de eeuw het belangrijkste centrum van de Nederland-se letterkunde.
Er leefde een Franstalige minderheid, maar dat was in heel wat steden van Europa zo: van Londen tot Berlijn, van Rome tot Sint-Petersburg. Al op het einde van de 18de eeuw hield de vraag naar de oorzaak van de verfransing de aandacht gaande van een Brussels advocaat: J.B.C. Verlooy (1746-1797). In zijn beroemde boek Verhandeling op d’onacht der moederlyke tael in de Nederlanden (1788) ergert hij zich over de verwaarlozing van de Nederlandse taal en cultuur. Tijdens de 16de eeuw was het Frans sterk verspreid in Antwerpen. Het was de gebruikelijke taal van Willem van Oranje en Marnix van Sint Aldegonde en van internationale handelaars. Ook in Brugge, Gent, Dendermonde en andere steden leefde een blinde adorering van de Franse taal.
Eeuwenlange vreemde overheersing
Tijdens de Franse Bezetting van 1792–1815 geraakte Brussel helemaal uitgeschakeld. Parijs dicteerde de wet.
Brussel won opnieuw aan belang onder koning Willem I (1815-1830). Tijdens zijn bewind werd Brussel samen met Den Haag de hoofdstad van het Koninkrijk der Nederlanden. Nadat de Waalse en Franse separatisten in 1830 hun slag hadden thuis gehaald, groeide Brussel uit tot de gecentraliseerde hoofdstad van het francofone België. Vanaf dan verfranste Brussel aan een snel tempo.
Antwoorden van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht
Neder-over-Heembeek, Brussel en Sint-Lambrechts-Woluwe
Neder-over-Heembeek
U herinnert zich waarschijnlijk wel de saga rond de ticketverdeler in het verbindingsbureau van Neder-over-Heembeek. Bij een bezoek ontvingen we van de ticketverdeler een genummerd ticket met de Franstalige tekst Toutes opérations. We dienden klacht in, maar de VCT kreeg van de stadsdiensten de melding dat dit niet kon en dat wij ons moesten hebben vergist. Onze klacht werd na antwoord verworpen. We trokken opnieuw naar Neder-over-Heembeek en deden de handeling opnieuw, maar nu gefilmd. Er was niets veranderd sinds de vorige maal en we kregen dus weer eenzelfde ticket. Nu zonden we samen met onze herhaalde klacht dit filmpje naar de VCT als bewijs. De VCT aanvaardde het filmpje als bewijsmiddel en aanvaardde ditmaal onze klacht als ontvankelijk en gegrond. Burgemeester Philippe Close kreeg een kopie in de bus.
Brussel stad
Bij een bezoek aan het zwembad aan de Reebokstraat in hartje Brussel (in de buurt van het Vossenplein) ondervonden we dat we aan het onthaal niet in het Nederlands terecht konden.
Volgens Béata Scheitzner, directeur van de Brusselse Zwem- en badinrichtingen vzw, is het spijtig genoeg te wijten aan een ongelukkig toeval. “De vzw wordt soms geconfronteerd met last minute vervangingen van haar personeel om de continuïteit van de dienstverleningen te waarborgen. Het is niet altijd gemakkelijk om tweetalige studenten of vervangend personeel te vinden.”
Uiteraard werd onze klacht ontvankelijk en gegrond verklaard.
Sint-Lambrechts-Woluwe
Op onze klachten over het zwembad Poseidon hebben we tot nu nog maar één antwoord ontvangen van de VCT. Aan dit zwembad staat bij een parkeerstrook een verkeersbord met de melding Dépose minute – Drop off. De administratieve diensten van de gemeente moeten overwerkt zijn ofwel heeft bpost de brieven van de VCT in een verkeerde brievenbus gestoken, want de brieven van 8 november en 7 december 2021 bleven onbeantwoord.
Op basis van onze gegevens werd de klacht automatisch ontvankelijk en gegrond bevonden, met afschrift aan burgemeester Olivier Maingain (DéFI).Wie een vernieuwd paaltje merkt, mag het ons altijd melden.
WOKE
Pami-pamilô!zee mô wa ge dô !
let op wa ge zegt of ’t ès ni gô…
yee… yee…
Pami-pamiloe!
pasop allemoe
woke ès na de neuven taboe.
Zegt nie : “holibi”
neie, da mag nemie
sprekt nie van “maan vraa”
ja, ze pakken aa
dôd on seks, mô remember
den ailigen transgender
de seks da gô best tegelaaik mè draa.
Dabbe dabbe dabbe doe!
Pami-pamilô!…
Zegt nuut : “zwette peet”
neie, da muigde neet,
mè Saint Nicolas
ès ’t uuk al van da
ze gôn èm royeire
en èm remplaseire
mè père Noël dad ès uilen dada.
Dabbe dabbe dabbe doe!
Pami-pamilô!…
Ën madam ès nuut dik
mô ën “pièce unique”
ne neiger nuut zwèt
(’t ès mô da g’ ët wèt)
ën plosj vui ne witte
zee neemand nie zitte
ge muigt èm vui niks emme op d’ aa mèt.
Dabbe dabbe dabbe doe!
Pami-pamilô!…
Komt mô oeët de kas
’t gô zonder ambras
wil de ne zwette zeen
zet aa op aa kneen
en as gaa stoeme ket
nog nen étéro zèt:
vui seks edde naa nen ielen alfabet.
Dabbe dabbe dabbe doe!
Pami-pamilô!…
